Europak, bereziki Frantziak, arazo latzak ditu islamarekin, eta lehenik bere musulmanekin : horren lekuko ditugu duela urtea Parisen gertatu ziren eraso hilkorrak, gero azaroaren hamahirukoak, larriena Bataclan kontzertutegiaren aurkakoa. Ez da horregatik pentsatu behar, Busch II Estatu Batuetako presidente ohiak bezala, zibilizazioen artean ezin konponduzko auzi bat belegokeenik. Musulmanen eta gure arteko diferentzia ez da iduri lukeen bezain handi eta sakona.
Xehetasunetan sartu gabe, oroit gaitezen adibidez Erdi Aroan kristau munduak islamari esker greko zaharren kultura klasikoa eta jakintza berriz eskuratu zituela, bereziki Aristotelesen idazlan galduen bitartez, eta gainera arabiarrek matematiketan eta medikuntzan zuten aurrerapenaz baliatu ginela handizki. Adibidez gaurko gure zifreak haienganik ditugu, petrolioa bezala…
Bestalde, badakigunez, arabiar mundu semitikoa juduenetik oso hurbil dago etorkiz, erlijioz, hizkuntzaz, kulturaz, soziologiaz. Biak elkarrekin bizi izan dira luzaz Iberian, Ipar Afrikan, Asia hurbilean. Adibidez Aljeriako juduak arabeak ziren, edo bereberak. Gauza batek beste herritarretarik bereizten zituen, erlijioak. Konkretuki, sinagogan otoitz egiten zuten, eta ez meskitan, larunbatez biltzen ziren eta ez ostiralez. Islama kristau mundutik ere usaian uste den baino askoz ere hurbilago dugu. Adibidez Koran liburuak Jesus oso gora jartzen du, funtsean Mahomet azken profeta bera baino anitzez gorago… Baina liburu hori nork ote irakurtzen du? Musulmanek ere oso guti, ni beldur.
Hor ikus lezakete adibidez alkohola ez duela debekatzen, baina gehiegi edatea gaitzesten, mantalinarik ez inposatzen, emazte adulterioen harrikatzerik ez aipatzen…eta zenbat holako!
Iduri zait musulmanek beren erlijioa gaizki ezagutzen dutela. Baina gauza bat segurua, guk mundu hori ez dugula batere ezagutzen. Alderantzizkoa ere zuzen da, eta elkarren iñorantziak kalte handia egiten digu biei.
Maule-Lextarren 2004an Antso Handia pastoralean kantatzen genuen bezala : Müsülman eta kiristi, algar ezagüt dezagün / Ezagützen ez dena da leize zola bezain ülün / Debrü tzar egiten dügü, beraz etxekitzen hürrün / Asmakizünak ützirik, dügün arren algar entzün.
Bi mundu horien artean zubi egileak behar dira, eta zorionez baditugu. Ezagunena gure historia hurbilean Abd el-Kader (1808-1883), Aljerian eta Frantzian heroi sonatua. Aljeriako lehen gerlan, Frantziako armada konkistatzaileari buru eman zion hamabost urtez (1832-1847), herrialdearen erdia bederen gobernatu zuen urte zenbaitez, haatik azkenean plegatu behar ukan zuen indar handiago baten aurrean. Gero bost urtez Frantzian presoner egonik bere jentearekin, bereziki Paueko erret jauregian, libre joan zen Siriarat, frantsesekin adiskideturik, eta orokorkiago kristau munduarekin. Damasen 1860an, islamista gogorren jazarraldi batean, kristau asko salbatu zuen masakretik. Bere biziko bigarren zati hori poesia mistikoari eta teologiari eman zien, beste erlijioenganako irekidura handia erakutsiz: “Nahi duenak Koran liburua (…), Nahi duenak Thora (1. Testamendua), Beste batek Ebanjelioa…”
René Cassin juduak bezala, pastoral bat hartze zuela uste dut, eta idatzi diot. Nork antzeztuzko du? Ausardia hori balukeen herriak kritika gogorrik jasan lezake, baina gaitzeko arrakasta bil ere, Abd el-Kader urdinen aldetik erakutsiz, “kiristien” atetik, eta “gure” armada gorrien aldetik, “türken” atetik.
Dena dela, musulmanak, juduak eta kristauak elkarrekin bakean bizi izan dira mendez mende, ez bakoizki han Andaluzian, usu eta maiz aipu den bezala, baina gutartean ere, Nafarroako Tudela / Tuteran.
Lehenago gertatu zena gaur ez ote da posible? Nik uste baietz. Lehia gaitezen!