Duela berrogei eta bost urte Euskal Herriko bazterrak inarrosi zituen autobideari buruz, 2004-garren urtean zenbait lerro idatzi nituen arren, gauza zehatzago gehitu nahi nituzke gaurko lerro hauetan. Azken ENBATA alean Anne Marie Bordes andreak idatzi artikuluak eta erakutsitako bideoak gaurkoa idazteko asmoa eman didate.
Lehenik, Frantziako Gobernuak Bordeleko CETE delakoaren bitartez, proiektu bat egin zuen eta Donibane Lohitzuneko zeharbidearen eraikitzea gainbegiratu zuen.
Lehenik ireki zen zati horrek egiazko autobide baten ezaugarriak baditu; bereziki zabalera eta larrialdi kasuetan berehala gelditzeko gunerik badu Erromarditik Urruñaraino. Hortik iragaitea dohainik zen. Baina 1971-1973 urteetan hogei eta hamar urteko konsezione pribatu bat egiteko lehiaketa bat egin zen, erreferentziako puntu nagusi hauekin:
• Eraikia zegoen Donibaneko zeharbidearen kudeatzea;
• Saint-Geours de Marenne (Landak) Behobiarainoko beste zatien proiektatzea eta eraikitzearen gainbegiratzea;
• A-63 deitu hiruhogei kilometroko autobidea kudeatzea.
Lehiaketa hori ACOBA (Autoroute de la Côte Basque) zeritzon entitateak irabazi zuen. Entitate hori Bordaleko « Chantiers Modernes » enpresak eta zortzi bankok osatzen zuten.
Esan gabe doa Akitaniako sindikatuen pribatizazio horrek harrabots asko egin zituela. Abian jarri zuten lehengo neurria libera bateko pagamendu bat ezartzea izan zen, hasiera batean bakarrik udarako, baina ondoko urtean urte guzirako ezarri zuten. Baita Estatuak pentsatu zuen diseinua aldatu zuten ere:
1. Getaria zeharkatzeko bi kilometroko tunelaren ordez lubaki ireki bat aurreikusi zuten, herri honetako auzapezarekiko liskar handia eragin zuena.
2. Kurlekuko (Urruñako eremuan) lepo txikiaren pasatzeko tunel txikiaren ordez, autobidearen maila goratu egin da eta zubi bat eraiki da; baina hortik Biriatuko mugaraino aldapak % 5-ekoa izan behar du, autobide batentzat gehiegi eta periltsua dena.
3. Autobidearen zabalera murriztu egin da, zentroan lurralde gune bat utzi ordez, altzairuzko hesi bizki bat eginez; honetaz gainera, larrialdietarako gunerik ez zuten bide guztian egin, non ibilgailu batek arazo bat izatekotan, zortzi ehun metro arte ibili behar baitzuen segurtasunez gelditu ahal izateko. Jadanik eraikitzeko garaietan aditu andana batek esaten zuen arazo bat izanen zela etorkizunean autobidearen zabaltzeko beharra nabarituko zelarik; hain zuzen ere erdiko gunean toki aski utzi balitz orain agertzen den zabaltzearen arazoa ez zen gertatuko.
Hiru arazo hauetaz gainera, Aturri ibaiaren gaineko beste zubi baten eraik ez zezaten, RN-10 ohia igarotzen dena erabili nahi omen zuen ACOBA-k. Pentsa beza irakurleak zer nolako zalaparta gertatuko zen udako trafikoa pasatzerakoan! A-64 eta A-63 autobideen aldaketa denbora luze autobiderik ateratzeaz egiten zen, kotxeko eramailearen segurtasuna murrizten zuena.
Autobidearen proiektua « Les Chantiers Modernes » enpresaren bulegoak egin zuen, eta gainbegiraketak SOREA-63 (Société de réalisation de l’Autoroute A-63) deitu enpresa multzo batek. Baina SOREA delako hartan lanak egiten ari ziren enpresa eraikitzaileak baziren:
• FROT-VALERIAN -ek lur mugimenduak egiten zituen;
• PLISSON-ek zubiak eraikitzen zituen;
• SCREG-ak kalzada eraiki zuen;
• « Les Chantiers Modernes » berak ubideak eta estoldak eraiki zituen.
Lehen edo bigarren aldiz, lanak kobratzen dituena pagatzen dituenaren zati bat den sistema hori ezarria izan zen ACOBA-ren garaietan.
Hala ere, obraren jabea eta lanak egiten dituen enpresa eraikitzaileen artean benetako hesi ekonomiko bat ez dagoelarik, hasten dira intereseko liskarrak, baita lanaren kalitatea murriztea ere.
Zoritxarrez gaurko tendentzia orokorra da.