Alors que sont refusés les postes d’enseignants en euskara…

Régulièrement, chaque année, c’est la même antienne : le budget n’est pas extensible, nous adorons l’euskara mais, désolé, l’Education nationale ne dispose pas de moyens suffisants pour répondre à la demande sociale et financer les postes nécessaires exigés par Seaska ou les parents d’élèves d’autres filières.
Et voilà qu’arrive sur le tapis un rapport du Sénat. Il est explosif et sera très vite oublié. De quoi nous parle-t-il ? De la vingtaine d’ambassadeurs thématiques dont la liste, jusqu’en 2017, était tenue secrète et qui sont nommés par le Conseil des ministres, certains grâce à une simple note de service du secrétaire général du Quai d’Orsay. (…)

Au Chili, le plurilinguisme d’Elisa Loncon brise un silence politique

Cet article de la philosophe Aïcha Liviana Messina (*), paru dans le Monde du 28 juillet, suscitera l’intérêt des lecteurs d’Enbata.
La prise de parole en langue mapuche par Elisa Loncon, présidente de l’Assemblée chilienne, renvoie chez nous à celle d’Egoitz Urrutikoetxea à l’assemblée de la CAPB. La Constitution du Chili qui doit impérativement changer pour régler des problèmes de société, les conflits « liés aux terres ancestrales », la mise en avant des « traditions républicaines » pour s’opposer à E. Loncon, font écho à nos luttes en faveur de la loi Molac ou pour la préservation de nos terres agricoles par Lurzaindia. Nous ne sommes pas seuls. D’un bout à l’autre de la planète, les peuples dominés s’affrontent aux pouvoirs d’États qui leur opposent souvent les mêmes sornettes. (…)

Bizitza euskaraz “ospatzen” duten 50 proiektu

Txerra RODRIGUEZ, Argia.eus - Ez dugu aurrera egingo dauden espazioak okupatuz euskararekin. Kalitate berria duten espazio berriak sortu behar dira. Bizitza lantzen duten espazioak sortuz. Eta bizitza duina lantzeko espazioak. Ez bizitzari buruz diskurtsoak soilik egiteko eremuak, eremu biziak eta bizigarriak.
Hori dela eta, bizitza duina euskaraz lantzen duten 50 proiektu blogeratzea bururatu zitzaidan. 50 hauek dira edo izan daitezke, baina guztiak lokatzarekin daude zikinduta, kontraesanek zeharkatuta, arrakaletan sustraiak bota gurean. 50 hauek dira edo izan daitezke, eta beste batzuk geratu zaizkit aipatzeke, eta edonork beste edozein gura badu aipatu, ba libre… (…)

L’euskara interdit en 1349, comme l’hébreu et l’arabe

A l’époque, on parlait basque au nord de l’Aragon. La première loi qui interdit l’usage de notre langue est une ordonnance municipale de Huesca placée sous l’autorité de Saragosse. La langue officielle est le “romance aragonais”, parler intermédiaire entre le latin et l’espagnol. Les territoires aragonais entourant Huesca sont alors largement bascophones.
Cette ordonnance de 1349 interdit également l’usage de l’arabe et de l’hébreu dans les actes commerciaux des maquignons ou courtiers qui officialisent les transactions économiques. (…)

Euskararen aldeko Tokiko Xartaz, euskararen alde urrats berriak

EUSKAL KONFEDERAZIOA - Itsasun, 2021eko uztailaren 15an, Euskal Konfederazioak prentsa aitzinekoan oroitarazi du martxoaren 25ean Euskal Konfederazioak eta Itsasuko zenbait hautetsik euskararen aldeko Tokiko Xartaren aurkezpena herriz herri abiatua zutela publikoki azaldu zutela.
Elkarteak zehazten du urtarriletik aurkezpena 52 herritan eta 7 lurralde polotan egin dela eta bestalde Xartak proposatzen dituen engaiamenduen artean hautua egiten laguntzeko (49 opzioen artean 35 bederen hartu behar) herrietako hautetsiei zuzendu 3 bilkura tekniko antolatu zirela, maiatzaren 28, 29 eta uztailaren 5ean. Xarta izenpetzea mementoko 30 herri inguruk erabaki badute ere, elkarteak gehitzen du balitekeela hemendik abenduaren 3ra – hau da, xartak Europar kontseiluko ordezkarien presentzian ofizialki izenpetuko diren data – desmartxan herri gehiago sartzea. (…)

Denetan lotuz

Maritxu Lopepe - Kirolaria izan balitz decathlonlaria izanen zen menturaz Mixel. Antikitateko soldadogai greziarrek hamar jokotan lantzen zuten beren trebetasuna, gerlarako hoberenak izaiteko. Berrokok ere bazakien borroka baten aintzinarazteko alde batetik pusatzea ez zela aski, inplikatu den arlo guziek bazuten lotura, eraiki nahi zuen puzzla horren piezak denak. (…)
Leku desberdinetan bainan beti bide berdinari segi, aintzina hesien gainetik, pizu haundiko ametsak urrun bota nahiz, iraupen lasterketan ere zalu, kolektiboa zuela ahal bezain gora joaiteko haga... Decathlonean ez bezala, punduak ez ditu sekula beretako kondatu baizik eta herriarendako bildu. (…)

Mixel iparrorratza

Panpi Olaizola - Mixel alde frangotan eredugarria zen. Ni bezalako laborari gazte anitzek ofizio hortan sinestu dugu Mixelek eta bera bezala ELB inguruko beste aitzindari batzuk ildo berriak ideki dituztelako. Jadanik kondatu izan dut kolegio denboran lagun batzuen aitzinean kasik ahalge nintzela laborari seme nintzela errateko eta piskanaka kontzientzia hartu dut ofizio horren zentzuaz eta inportantziaz, noizbait izate hortaz zinez harro izan arte.
Arte hortan zerbait iragan da nere buruan bainan ere gure lurraldean. Laborari batzuk aldarrikatu dute ofizio hori ezinbestekoa zela eta ahal bezainbat lagunekin iraun behar zuela. Bide berriak jorratuz, Mixelekin frogatu dute gure etxalde ttipiek biharamuna zutela eta geroa gure esku hartuz biziaraziko genituela gure baserriak. (...)

Gillotina martxan

Conseil constitutionnel delakoak erabaki du beraz: eskualdeetako hizkuntzen aldeko legea gutien-gutienera murriztu du, gobernuaren nahikunde motzari egokituz, eta nagusiki Hezkuntza nazionaleko ministroaren etsaigoari men eginez. Bereziki murgiltze eredua legez kanpo jarri du. Aldiz esperientziak erakusten du tokiko hizkuntzan mintzatzen ikasteko bide bakarra dela. Horretarako elebitasun arrunta ez da nahikoa frantsesaren itsaso itogarrian.
Conseil constitutionnel delakoak gure hizkuntzei gerla deklaratzen die, guri dagokigu araberan erantzutea: erabaki hori legez kanpo utz, horri bizkarrez itzul, sekula baino gehiago gure hizkuntzaren alde lanean eta borrokan segi, ikastola sustenga, estatu gabeko nazioen aliantza tinka, helegitea jar Europako epaitegi gorenan, baita ONUren inguruko erakundeetan. (...)

Quelques secondes et une éternité

Le 18 février 2010, le procureur de la Cour d’appel de Pau interroge Mixel Berhocoirigoin sur ses revenus. Il risque jusqu’à un an de prison et 15.000€ d’amende pour prétendre créer une Chambre d’agriculture alternative. La réponse est aussi simple qu’une poignée d’euros, quelques centaines, même pas le SMIC. (...)
Dans l’interstice de ce procès comme dans ce temps éternel, depuis que Mixel nous a quittés ce samedi 8 mai, un matin où des centaines de marcheurs en faveur de la paix gravissaient symboliquement les sommets basques, les images se bousculent à la porte de ce journal dont il était un rédacteur indéfectible et avisé, dans la nécessité, toujours brûlante, d’expliquer. Et dans cet enterrement, aux allures de pastorale, on ne savait plus très bien qui pleurer ni applaudir, du compagnon, du bâtisseur, du militant, du syndicaliste, du faiseur de paix, du meneur de batailles ou de cette foule sans laquelle il n’aurait pas marché d’un pas aussi déterminé. (...)