09/05/2025

Étiquette : Basque

Articles

Question de genre

Tribune Librepar Tribune Libre
Anne-Marie Lagarde docteur en Etudes Basques - Quelques précisions sur la question du genre en langue basque, puisqu’il donna lieu à une brève parenthèse le dimanche 27 septembre au matin lors du très bel hommage à Roland Barthes. “Le basque n’a pas de genre” a-t-il été dit à la table des intervenants présidée par Marie Darrieusecq. En effet, l’euskara n’a pas de genre attaché au nom, au pronom et à l’adjectif, comme en français ou dans les langues latines et plus largement dans les langues indo-européennes.
Mais il offre la possibilité, grâce à son pronom personnel de 2ème personne du singulier le plus ancien (le pronom Hi dit “familier”, qui remonte à la préhistoire), d’invoquer chacun/chacune en fonction de son sexe, à tous les tours de la conversation, grâce à l’adjonction au verbe d’une marque phonétique différenciée (-n pour le féminin, -k pour le masculin).

Amics gascouns

Samatsa Klixkapar Samatsa Klixka1
Deiadar manifan zen giroa ez zait zinez gustatu…Ez naiz errugbizale amorratu bat bainan egia da nunbait nahiago nuela telebistaren aintzinean pasatu nere larunbat arratsaldea.Horrez gain, ez nuen nere inguruan senditu alimaleko giro bat eta « rutina » bat bezala ikusten nuen hamaikagarren manifa hau.
Irakurle maitia, senditzen duzu beraz begi ezezkorrez etortzen nintzela Deiadarrari erantzuteko. Ibiltzen nintzen manifaren barnean eta hor eguzki izpi batek argitu nau eta argitu aldi berean ilunean nituen elementu guziak.Sorpresa eder bat izan da ikustea manifan agertzen ziren banderen artean, Okzitaniako bandera; segidan pentsatu dut usaiako lagun biarnesak zirela, duela hamarkadak orain elkartasuna erakusten digutenak okasione ainitzetan. Bi hitz trukatu eta gero, harritu naiz ohartzean Angeluko eta Baionako kaskoin batzu zirela.

Frantziako Senatuak Eurokarta gelditu du

Tribune Librepar Tribune Libre
Erramun Baxok - Berrespenaren bitartez goaitatzen genuen, euskara eta beste lurralde hizkuntzak Konstituzioan sartuko zirela, ez bakarrik Frantziako ondare bezala, baina hizkuntza erabilgarri bezala eremu publiko guzietan, eskubideak eta eginbideak definituz agintarien eta erabiltzaileengan.
Eurokarta gelditu ondoren eta eskualde hauteskundei begira, Ph. Bas eskuinaldekoak eskaintzen digu ez dakit zenbatgarren lege proposamena. Aitzinamendu batzu badira, haurtzaindegiak, irakaskuntza, hedabideak, aisialdia, publizitatea. Baina beharrezkoenak falta dira, zerbitzu publikoak, ekonomiaren mundua, mugaz gaineko lankidetza…

Euskal Kulturaren aldeko Herrien arteko Sindikatak HELEP bakarrari BAI!

Enbatapar Enbata
2015eko urriaren 24an, Euskal Kulturaren Aldeko Herrien Arteko Sindikatak, bere Sindikatu batzordea bildu du Kanbon, Prefetak aurkeztu duen Herri arteko lankidetzarako departamendu eskemaren aztertzeko besteak beste. Prefetak Euskal Kulturaren Aldeko Herrien Arteko Sindikatari galdegin dio bere iritzia eman dezan eskema horri buruz, hunkia den herri arteko sindikatu orori bezala. Ipar Euskal Herriko 158 herrien artean, 146 dira Euskal Kulturaren Aldeko Herrien Arteko Sindikateko kide. Kide diren herrietatik dirua biltzen du Sindikatak (1,40€ biztanleka), Euskal Kultur Erakundea eta Euskararen Erakunde Publikoaren funtzionamenduaren diruztatzeko.
Herri arteko lankidetzarako departamendu eskemak, elkargo bakar bat aurreikusten du Ipar Euskal Herriarentzat. Proiektu horrek, euskara eta euskal kulturarentzat politika publiko eraginkorragoen aktibatzeko aukera eman dezake, baldin eta, gaur egun aurreikusia den bezala, elkargo horrek euskara eta euskal kulturaren garapen eta sustapenerako errespontsabilitea hartzen badu bere estatutuetako eskumenetan.

Jada 5 000 BAI!

Enbatapar Enbata
5 000 lagun bildu dira Baionako karriketan joan den larunbatean «Estatus bat lurraldearentzat, Estatus bat hizkuntzarentzat» lema pean. Lema berdinarekin beste milaka lagun elkartu dira Montpellier herrian, Korsikan - Ajaccion edo Bretainian – Carhaix herrian! Iparraldean, leloa egokitua izan da euskararen koofizialtasuna aldarrikatzeko eta Euskal Herri Elkargoaren alde.
Azken 225 urteak kontutan harturik, hirugarren aldia da bakarrik aukera erreal bat badela ezagupen instituzional baten lortzeko, tokiko kudeaketa tresna bat plantan jarriz. Frantses iraultzaren biharamunean, Garat anaien iniziatibaren ondotik, 1981an Mitterrand-ek hitz emaite eta hitza jatearen ondotik, horra orain hirugarren aldikoz aukera historikoa, Batera Karabanak pedagogikoki landuko duena Iparraldeko herri guzietan.

« Ipar Euskal Herriak instituziorik ez izatea traba handia da »

Tribune Librepar Tribune Libre
Sébastien CASTET (Euskal Konfederazioa) - Azken hamarkadetan Deiadar izenpean antolatu diren mobilizazioak testuinguru zehatz batean kokatu dira beti, egoera blokatu baten gainditzeko asmoarekin edo/eta erronka garrantzitsu bati erantzun egokia emana izan dadin galdegiteko. 2009koa eta 2012koa bezala, aurtengoa ere beste lurraldeekin koordinaturik antolatuko da bainan berritasun batekin, lehen aldiz hizkuntzaren problematikari lurraldetasunarena gehitzen baitzaio.
Lurralde hizkuntzei dagokienez lege koadro orokor egokirik ez da eta lurraldetasunari dagokionez lurralde hizkuntza horiek historikoki mintzatuak diren perimetroak instituzionalki ez errekonozituak, edo partzialki bakarrik. Urriaren 24an beraz “Estatutu bat gure hizkuntzentzat, estatutu bat gure Herrientzat” lema bikoitzaren pean Bretainian, Okzitanian, Alsazian, Korsikan... ere desfilatuko dute, bi aldarrikapen horiek tokian tokiko errealitateei egokituko direlarik.

Ikastola multirécidiviste

Xipri Arbelbidepar Xipri Arbelbide
Lettre ouverte aux anciens de l'ENA (M. Lionel Beffre, haut commissaire de la République en Polynésie, le préfet de Pau et le sous-préfet de Bayonne) de Xipri Arbelbide, aborigène du Pays Basque.
C'est en 2013 que j'avais l'honneur d'écrire pour la première fois à un ancien élève de l'ENA. J'avais tenu à vous faire part de la bonne nouvelle, à vous en personne, M. Beffre, qui étiez alors préfet du département...